شناخت شخصی حضرت زهرا (س) 1

چندین سال است که بنده به عنوان یک محقق و دانشجوی علم دین با سوالاتی از جوانان و نوجوانان مستعد در نقاط مختلف کشور مواجه می‌شوم. این سوالات معمولاً حول محور شناخت اهل بیت (علیهم السلام) و به ویژه حضرت زهرا (سلام الله علیها) می‌چرخد. جوانان و نوجوانان می‌پرسند: "برای شناخت اهل بیت چه کتابی بخوانیم؟ چه کلاسی بریم؟ از کجا شروع کنیم؟ و پیش کدام استاد برویم؟" این پرسش‌ها نمایانگر دغدغه‌های عمیق این نسل در جستجوی حقیقت و معرفت به معصومین و به ویژه شخصیت بزرگوار حضرت زهرا (س) است.

دین به‌طور مکرر ما را به کسب معرفت ترغیب می‌کند، اما برای آن‌هایی که به دنبال شناخت عمیق‌تری از حضرت زهرا (س) هستند، مسیر مشخصی ارائه نشده است. آیا کتاب خاصی برای شناخت عمیق وجود دارد؟ آیا کلاس‌ها و دوره‌های تخصصی در این زمینه قابل دسترسی هستند؟ با کمال تاسف، پاسخ به این سوالات معمولاً منفی است. درنتیجه، اگر کسی بخواهد به آیات و روایات برای کسب معرفت رجوع کند، با بی‌پاسخی و سردرگمی مواجه می‌شود.

نوجوانان و جوانان به آنها توصیه می‌شود که مطالعه کنند، اما متاسفانه وقتی به آن‌ها می‌گویند باید مطالعه کنید، اطلاعات دقیقی دربارهٔ این‌که چه کتابی باید مطالعه کنند یا از کجا شروع کنند، ارائه نمی‌شود. این سوالات تنها مختص این نسل نیست بلکه دغدغه‌ای است که بسیاری از انسان‌های مستعد و طلب‌کار سیر و سلوک الی الله و محبّان اهل بیت (علیهم السلام) را آزار می‌دهد.

در این راستا، به‌نظر می‌رسد یک برنامه جامعی به عنوان الگو برای این جوانان وجود ندارد. به همین دلیل، می‌توان گفت که معرفت‌های ما ممکن است چندان مؤثر و کارآمد نباشند؛ چراکه اغلب بدون شروع مشخصی به جلو می‌رویم و به مقصدی نمی‌رسیم. در بسیاری از سخنرانی‌ها و متون دینی، به کسب معرفت اشاره شده است، اما متاسفانه این موارد بیشتر جنبهٔ کلی‌گویی دارند و هیچ راهکار مناسبی را ارائه نمی‌دهند.

به این ترتیب، ما نیاز داریم تا یک ترسیم نموداری و ریاضی‌وار از مسیر کسب معرفت ارائه دهیم که به ما در فهم بهتر این مسیر کمک کند. در جلد سوم کتاب شریف «اصول کافی»، امام باقر (علیه السلام) فرموده‌اند که کفر بر چهار قسمت تقسیم می‌شود و هر قسمت بر چهار قسمت دیگر و این چهار قسمت بر سه قسمت دیگر تقسیم می‌گردد. این دسته‌بندی دقیق و منظم می‌تواند ما را به فکر وادارد که در بحث‌های معرفتی نیز از این روش الهام بگیریم.

نکته اول این است که باید به طور جدی از کسب معرفت شروع کنیم. معرفت همیشه باید سرلوحه هر اقدامی باشد. به تعبیر حضرت امیر (علیه السلام)، معرفت باید نخستین قدم در هر حرکتی باشد تا عمل نتیجه‌بخش و مورد قبول واقع شود. معرفت بنا بر دو نوع تقسیم می‌شود: اول، معرفت نظری که مربوط به مطالعه و کسب علم است؛ و دوم، معرفت عملی که به معنای عمل به آنچه در بُعد نظری آموخته‌ایم است.

این‌جاست که باید بدانیم معرفت نظری لازم است، اما کافی نیست. همان‌طور که امیرالمؤمنین (علیه السلام) می‌فرمایند: «العِلمُ اِمامُ العَمَل». تاریخ نشان می‌دهد که افرادی بودند که نسبت به اهل بیت (علیهم السلام) اطلاعات کامل و معرفت نظری داشتند، اما در بعد عملی به درستی همسو با اهل بیت عمل نکردند.

بنابراین، برای کسب معرفت عمیق و صحیح از اهل بیت (علیهم السلام)، به‌ویژه حضرت زهرا (سلام الله علیها)، باید مسیری منظم و هدفمند را در پیش بگیریم؛ مسیری که هم شامل مطالعه کتاب‌های معتبر باشد و هم در عمل، تطابق با آموزه‌های اهل بیت را در زندگی شخصی خود محقق کنیم. این‌گونه است که می‌توانیم به شناخت درست و معتبری از آن بزرگواران دست یابیم و خود را در مسیر صحیح سیر و سلوک الی الله قرار دهیم.